Blogs

Informatievaardigheden zijn vaardigheden om informatie te kunnen verwerven, selecteren en verwerken. In de wereld van vandaag zijn deze vaardigheden van wezenlijk belang. En daarom nemen ze een prominente plaats in in ons onderwijs. Scholieren en studenten ontkomen er niet aan. Zou je denken.

Een verontrustend bericht in de krant van 9 januari 2018. Het blijkt dat het nieuwsarchief van de nieuwssite NOS.nl van vóór 2010 voor een groot deel niet bewaard is gebleven. Als reden hiervoor wordt gegeven dat de website in 2014 werd vervangen door een nieuw redactiesysteem. Er is verzuimd de oude website veilig te stellen door het tijdig te migreren naar een andere omgeving. 
Voor toekomstig historisch onderzoek is dit een probleem. Als de historicus van de toekomst wil onderzoeken hoe de Nederlandse staatsomroep de berichtgeving verzorgde over bijvoorbeeld de kabinetten van Jan Peter Balkenende dan zal er geput moeten worden uit andere bronnen.

December 2017 vraagt The Digital Preservation Coalition (DPC) wereldwijde aandacht voor digitale informatie die verloren dreigt te gaan of al (nagenoeg) verloren is gegaan. Ter gelegenheid van de eerste Internationale Dag van de Digitale Duurzaamheid publiceert deze organisatie een lijst waarop onder andere aandacht wordt gevraagd voor datadiensten en prikborddiensten (BelNet, Prestel, Videotex NL, Minitel) en ook TeleText. Diensten die het gat dichten tussen het papieren tijdperk en de huidige internetwereld waarin we leven.

In 2017 is behoorlijk wat lectuur verschenen over robots en de invloed van robots op toekomstig leven en werk. In diverse kranten, o.a. het AD en de PZC, verscheen op 3 januari een artikel met trends voor 2018. Trendwatcher Lieke Lamb is aan het woord ,,2018 wordt het jaar van de definitieve opmars van de frobot; de kunstmatige robotvriend. In elk huishouden zal er straks één te vinden zijn. De Somnox, de slaaprobot die helpt bij een goede nachtrust, gaat de succesvolste Nederlandse marktintroductie van 2018 worden. Daarnaast zie ik behalve de zelfrijdende auto ook de doorbraak van zelfrijdende prullenbakken en grote vuilcontainers, hoverbikes en autonoom varende drones op het water. Deze kunnen worden ingezet bij milieuacties. Verder verwachten onderzoekers binnenkort bruikbare hoeveelheden energie uit planten te halen. En: zorg voor digitale beveiliging of versleuteling. Cybercriminelen gaan harder dan ooit toeslaan.''

Vanaf 25 mei a.s. is het zover: Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) treedt in werking. Een handig moment om de archieven waarvan de inventarissen op internet staan gepubliceerd, eens na te zien of regels met betrekking tot de bescherming van persoonsgegevens worden nageleefd.

Vervanging van permanent te bewaren archiefbescheiden op grond van de Archiefregeling vindt al meer dan 10 jaar plaats en heeft na de wijziging van de regels per 1 januari 2013 (link ) een grote vlucht genomen. De Handreiking Vervanging verscheen in 2014 (en een versie 2.0 eind 2016) en maakte het overheden nog makkelijker om analoog materiaal om te zetten in digitale reproducties. De mogelijkheid van vervanging is dus enerzijds een groot goed om digitaal te werken maar de vraag is wel of de kwaliteit van het vervangingsproces wel overal de toets der kritiek kan doorstaan. Onderzoek in 2016 door specialist Hans van Dormolen naar de scankwaliteit van bestanden wees uit dat deze ten enenmale onvoldoende is! In zijn artikel in OD Scannen-voor-vervanging. Een brug te ver merkt Van Dormolen op dat overheden geen technische kennis hebben voor het objectief meten van de beeldkwaliteit en teveel hun aandacht richten op het primair proces. Ernstiger is dat de door hem beoordeelde scanners, multifunctionals en doorvoerscanners naar zijn oordeel ongeschikt zijn voor het scannen voor vervanging en eigenlijk slechts geschikt zijn voor het maken van gebruikskopieën. Hij pleit er dan ook voor dat overheden bij vervangingstrajecten veel meer investeren in personeel, scanners en verandering van werkwijze. Roland Bisscheroux besteedt in zijn artikel, ‘Vervanging van archiefstukken. Zijn we ‘in control’?, in het Archievenblad (2017), nr. 7 ook aandacht aan deze tekortkomingen.

In de zaterdagbijlage van de Volkskrant van 2 december stond een artikel over de kwetsbaarheid van onze digitale historie door het zomaar offline halen van websites door pagina-eigenaren. De toon van het artikel was vrij alarmerend, maar uiteindelijk blijkt uit de tekst dat er toch veel wordt gedaan voor behoud.

“Liberalisering is goed – is de realiteit anders, dan ligt dat aan de realiteit.” Een uitspraak in een artikel over de aanpak van Griekenland door Europa.

Een nieuw kabinet, een nieuwe naam. Beter passend bij de ambities van dit kabinet wordt de naam Wet generieke infrastructuur (GDI) aangepast naar Wet digitale overheid.
Verdere verbetering van de digitale overheid, standaardisering van elektronisch verkeer, regels voor informatiebeveiliging en een betrouwbaardere elektronische identificatie, dat is onder andere wat deze wet voor ogen heeft.

Het regeerakkoord uit 2012 stelde als doel dat burgers en ondernemers uiterlijk in 2017 zaken die ze met de overheid moesten doen digitaal zouden kunnen afhandelen. Hiertoe werd het programma Digitaal 2017 in het leven geroepen. Als een van zijn laatste ministeriële daden heeft minister Plasterk eind oktober de afsluitende rapportage over de kabinetsdoelstelling Digitaal 2017 aan de Tweede Kamer gestuurd. De rapportage zet uiteen wat de stand van zaken is op het gebied van digitale overheidsdienstverlening.

Het Nationaal Archief in Washington geeft de laatste documenten vrij over de moord op John F. Kennedy. Of toch niet? Tenzij de president daar bezwaar tegen zou maken, zouden alle documenten, na de deadline van 26 oktober 2017, vrijgegeven worden. Zo is in 1992 besloten. Beperkende bepalingen voor de duur van nog 25 jaar. Daarna zouden tienduizenden pagina’s aan documenten beschikbaar komen voor onderzoekers, journalisten en andere belangstellenden. Echter na druk van de CIA en FBI besloot de president alsnog honderden documenten achter te houden. Beide diensten krijgen de kans om in de komende maanden bepaalde passages nog af te schermen voor het publiek. Extra voer dus voor complotdenkers.

Op donderdag 9 november staat het jaarlijkse KNVI-congres op de agenda. Een groot congres met een veelheid aan onderwerpen. Plenaire sprekers zijn o.a. Rik Maes en Europarlementariër Marietje Schaake.

Onlangs vroeg weer een cursist naar mijn antwoord op de vraag wat de toekomst van het DIV-vak zal brengen. Een lastige vraag. In de toekomst kunnen kijken is nu eenmaal niet voor iedereen weggelegd.

Na zeven maanden onderhandelen lag er op 10 oktober een akkoord tussen de aanstaande regeringspartijen VVD, CDA, D66 en Christen Unie. 'Vertouwen in de toekomst' heet het 70 pagina's tellende werkstuk. In hun verkiezingsprogramma's hadden de partijen allemaal wel wat te melden over onderwerpen in het domein informatiemanagement. Wat kunnen we de komende 4 jaar verwachten ? De ambities op dit onderwerp liggen vooral bij veiligheid en justitie en het openbaar bestuur.

Alle handelingen binnen de gemeente afdoen met gebruik van het zaaksysteem? Daarover lopen de meningen behoorlijk uiteen. Over het succes daarvan trouwens ook. Toch verneem ik nog regelmatig van gemeenten dat zij daartoe een poging doen. Echter, daar waar men probeert alle handelingen en bijbehorende informatie af te doen en op te vangen in alleen het zaaksysteem, worstelt men in de praktijk vaak met ‘wringende processen’ en mopperende medewerkers. En tja…., daar waar het echt gaat wringen, zoeken deze medewerkers dan toch naar uitwegen. Uitwegen die vaak buiten het zaaksysteem om gevonden worden. Daarmee schiet de ingebruikname ervan zijn doel voorbij. 

In de column “Over maatwerk-ellende en waarom de overheid het zichzelf aandoet...” verbaast Robert Mekking zich over de hang naar maatwerk bij de implementatie van software. Een jaar of twee geleden zou ik het volstrekt oneens zijn geweest met hem. Natuurlijk moet je streven naar maatwerk: software moet zich aanpassen naar jou, naar de gebruiker.
Maar dat is juist een probleem. Want wie is ‘de gebruiker’? Ben ik dat? Is dat een collega van de afdeling waar ik werk? Of is het een collega van een heel andere afdeling die ook met het betreffende pakket moet werken?
De ene gebruiker is de andere niet. Dat maakt maatwerk bijzonder ingewikkeld.

Projectleiders en adviseurs informatievoorziening, informatiemanagers, records managers, functioneel beheerders, medewerkers digitaal informatiebeheer, informatiespecialisten, -analisten en -architecten, er is meer vraag naar dan aanbod op de arbeidsmarkt. Ofwel, er is niet alleen een personeelsschaarste binnen de ICT-sector. We kunnen constateren dat dit ook het geval is binnen het werkveld van informatiemanagement of wel tussen bedrijfsvoering en ICT.

Afgelopen week had ik een aardig gesprek met een vakgenoot, Job Pantjes, over de hoeveelheid e-mailberichten die bij overheidsorganisaties ontvangen en geproduceerd wordt. Job verricht werkzaamheden voor o.a. een van de ministeries. Ikzelf werk momenteel voor een van de grootste gemeenten. E-mail is gewoon de grootste informatiestroom die binnen zo’n organisatie rondgaat. De dagelijkse ontvangst van berichten en productie is enorm. En dan hebben we het nog niet eens over de stroom van bijlagen die daarbij wordt meegestuurd.

Op 11 mei verzamelden zich in de Jaarbeurs in Utrecht zo'n 200 belangstellenden voor de Dag van de Digitale Duurzaamheid. Deze themadag werd voor de tweede maal georganiseerd door eSpecialisten, een adviesbureau gespecialiseerd in vraagstukken op het gebied van dienstverlening en digitalisering. De dag bestond uit een aantal plenaire en parallel sessies. Bij die laatste moest je natuurlijk een keuze maken waar je wilde aanschuiven. Er was genoeg te kiezen want het programma was gevarieerd. Het gehele programma staat hier.

We zijn, en tegenwoordig zeker, enorm visueel ingesteld. Daar waar we elkaar in het verleden nog brieven schreven, delen we nu bijna alles met beeld op kanalen als Facebook, Twitter, YouTube, Instagram of via andere social media omgevingen. Alles is te zien op de smartphone, we hoeven niets meer te missen. Beeld laat ook zoveel meer zien dan je in tekst kunt beschrijven. Foto’s, bewegend beeld en geluid, we ervaren een groot deel van elkaars leven en wat er in de wereld gebeurt direct digitaal. Bijna realtime zien we wat er gaande is. We hoeven niets meer te missen.
Ook in ons werk krijgen we steeds meer te maken met beeldmateriaal. Technieken als virtual reality en augmented reality dragen daaraan bij. Kortom, beeld en geluid is hot!